Facebook

कधीतरी अगदी फावला वेळ असल्यास Facebook उघडून पाहणारा मी. गेल्या एक महिन्यात मात्र केव्हाही Facebook उघडले कि त्यात एकाच मैत्रिणीचे रोज रतीब  टाकल्यासारखे किमान ६०-७० posts. आणि हे browse करताना फावला वेळ निघून जायचा किंवा काही महत्वाचे interesting posts पहायचे राहून जावयाचे. आणि रात्री १२-१-२ वाजता देखील अगदी नियमित केलेले हे  posts. शेवटी ह्या  मैत्रिणीला "unfriend " करावेच  लागले. 

मुंबईतील " Universal Addiction Clinic ". ७० वर्षाच्या एका महिलेची  Clinic मध्ये entry. Clinic मध्ये नीरनिराळे कक्ष. Heroin Addiction Department, Alcohol Addiction Department, Smoaking Addiction Department (SAD ), Facebook Addiction Department (FAD). सर्वात जास्त गर्दी FAD मध्ये. waiting room मध्ये ३५-४० लोक बसलेले. ही महिला देखील ह्याच कक्षात जाऊन बसली. बसलेल्या सर्वांची डोकी blackberry किंवा iphone मध्ये  घातलेली. २० वर्षांचा एक तरुण, चेहरा दोन्ही हातांनी झाकून जमिनीवर पालथा पडलेला आणि एक स्त्री त्याची सांत्वना करीत असलेली, "बाळा, असे काही करू नकोस, सर्व काही ठीक होईल".  बाळाची आपल्याच मनाशी बडबड सुरु, "मला समझतच नाही, माझे updates, like करण्या सारखे असतानाही एकही मित्राने like चे button press केले नाही". हे अस कधीपासून झालंय, त्या महिलेने विचारले? "५ मिनिटांपासून", बाळाचे उत्तर, जणू काही ५-६ महिने झाल्यासारखे. 

त्या ७० वर्षाच्या महिलेच्या नावाचा पुकारा झाला आणि ती आत गेली. समीर दिघे हे FAD counselor. हसून स्वागत केल्यानंतर, general चर्चा झाल्यानंतर समीर ने विचारले, "तर मग,Mrs. Arora, हे अस कधीपासून सुरु झालंय?"

Mrs. Arora: ह्याला सर्वस्वी माझा नातू जबाबदार आहे. Facebook वर join होण्यासाठी त्याने मला invitation पाठविले. मी हे आधी कधीच ऐकले नव्हते, नेहमीच माझा चेहरा पुस्तकात दडलेला असावयाचा, हे काही तरी नवीन आहे, आणि नंतर त्यानेच माझे  Facebook account  देखील open करून दिले, म्हणले चला, एक नवीनच अनुभव घ्यावयाला काय हरकत आहे!

समीर: किती वेळ तुम्ही  Facebook वर असता? 

Mrs. Arora: विशेष नाही पण १४-१५ वेळा तरी Facebook open करते आणि प्रत्येक वेळी ३०-३५ मिनिटे तरी बघते. रात्री देखील रोज २-३ वेळा Facebook open करावे लागते, माझे काही मित्र अमेरिकेत आणि इतर देशात देखील आहेत ना! त्यांची posts बघावयास नकोत का?. माझ्या नवऱ्याला मात्र हे काहीच आवडत नाही, तो म्हणतो, " friendship is a precious treasure and it should not  be outsourced", मूर्ख, बावळट, मागासलेला कुठला!

समीर: Facebook बाबत तुम्हाला काय आवडते?

Mrs. Arora: खऱ्या  अर्थाने मला आता जीवन जगत असल्यासारखे वाटतंय. खऱ्या दुनियेत माझ्या फक्त ४-५ मैत्रिणी आहेत, पण  Facebook वर मात्र आता माझे ७१२ मित्र/मैत्रिणी आहेत. Juan Colos हा देखील माझा मित्र आहे. 

समीर: हा Juan Colos कोण?

Mrs. Arora: मला देखील माहित नाही, पण फार प्रसिद्ध व्यक्ती असावी, कारण त्याचे ४००० पेक्षा जास्त friends आहेत. Facebook मुळे खूप लोकांशी मी जुळू शकले. आगदी शाळेतले काही वर्गबंधू देखील आता माझे Facebook friends आहेत. गेल्या ५०-६० वर्षात त्यांचेशी काहीही संपर्क नव्हता. त्यांचे आता  Facebook वरील फोटो पाहून, ते आता काय करतात, त्यांचे posts वाचून खूप excited आणि तरुण झाल्यासारखं वाटतंय. ते कुठे फिरावयास जातात, कोणती movies पाहतात, काल कोणत्या hotel मध्ये गेले, हॉटेल च्या मेनू चे फोटो, त्यांच्या नातवांचे फोटो,toilet papers ते कुठे ठेवतात, आणि कितीतरी, बघून, वाचून खूप उत्साह वाटतो. आणि, ह, मी त्यांचेसोबत  Facebook वर games देखील खेळते. "Mafia Wars" हा माझा आवडता game. I am always Hitman.

समीर: ह्या पैकी काही तुम्हाला प्रत्यक्ष भेटत नाहीत काय?

Mrs. Arora: नाही हो! Facebook वर तर आता भेटणे फारच सोपं झालंय. त्यामुळे गरजच वाटत नाही. आणि, मग,प्रत्यक्ष भेटण्यासाठी आकर्षक कपडे घालणे, makeup करणे, perfume लावणे, आपण आकर्षक दिसावे म्हणून नियमित व्यायाम करणे, ह्या सर्वांची आता गरजच राहिली नाही.   Facebook वर सर्व किती सुंदर आणि आकर्षक दिसतात नाही! कारण प्रत्येकाने आपला एक सुंदर profile picture निवडलेला असतो ना! मी तर माझा सुंदर, आकर्षक फोटो शोधण्यासाठी मी तर ४-५ दिवस घालवले, शेवटी beauty parlour मध्ये गेले.

समीर: नंतर एक सुंदर फोटो काढून घेतला असेल नाही?

Mrs. Arora: नाही हो! त्या  beauty parlour मधील एका सुंदर मुलीचा फोटो काढला आणि तो माझ्या profile picture वर upload केला. 

समीर: तुमच्या मित्रांनी त्या फोटोवर काही comments केल्या नाहीत काय?कारण तुमचे वय आणि फोटो ह्यातील तफावत कोण्या मित्राच्या लक्षात आली नाही काय?

Mrs. Arora: अहो! तीच तर गम्मत आहे. मी स्वतःला इतके सुंदर, आकर्षक आणि fit ठेवण्यासाठी मी काय आहार घेते, कोणता व्यायाम करते, कोणत्या parlour मध्ये जाते, तळवलकर जिम, ह्या सर्वांबाबत मी Facebook वर उपलोड करत असते ना!

समीर: पण, Facebook मुळे  काही समस्या निर्माण होऊ शकते आणि त्याचे निराकरण करण्यासाठी ह्या केंद्रात जाणे गरजेचे आहे असे तुम्हला का आणि केव्हापासुन वाटावयास लागले?

Mrs. Arora: ह्या रविवारी, रात्री मी नेहमीप्रमाणेच  Facebook वर होते. टेबल वर माझ्या नवऱ्याने लिहिलेली चिट्ठी दिसली. "मी ५ दिवसांपूर्वीच घर सोडून निघून गेलेलो असेन, तुझ्या माहिती साठी फक्त" अहो  एका घरात राहताना फक्त एक महिना मी त्यांच्याशी बोललेली नसेन, म्हणून काय असा मुर्खासारखा निर्णय  घ्यावयाचा! 

समीर: बरे, मग, तुम्ही काय केलेत?

 Mrs. Arora: काहीच नाही, " I unfriended him, offcourse"

एक अनुवादित अनुभव. कोणत्याही गोष्टीचा अतिरेक हा  वाईटच. "Facebook" " a love and hate relationship".